پارسه

به قلم : parse 11 / 6 / 1392

مقنی ها قومی ایرانی که اولین قناتها در جهان را در ایران رواج دادند بسیار جالب است بدانیم این قوم با استفاده از سنگها و کانالهای زیرزمینی و با روشی پیشرفته توپوگرافی از شیب تندی که کوهای البرز داشت آب را با استفاده از کانال به سرزمینهای گرم و خشک می رساندند.

طولانی‌ترین کاریز جهان و عمیق‌ترین مادر چاه در شهرستان گناباد با نام قنات قصبه قرار دارد که تاریخ کندن آن به دوره هخامنشی و یا قبل از آن می رسد.ایرانیان باستان در چند هزار سال قبل دست به این ابتکار جدید زده و آن را کاریز یا کهریز نام نهادند با این اختراع که در نوع خود در جهان تا کنون بی‌نظیر بوده‌است، می‌توان مقدار قابل توجهی از آب‌های زیرزمینی را جمع‌آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند چشمه‌های طبیعی، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ ابزار کمکی از درون زمین به سطح زمین جاری می گردد تا زراعت و سرسبزی و باغ های میوه را به همراه آورد. کاریز که توسط کندی کاران مقنیان ایرانی اختراع شده، هزاران سال قدمت دارد. این حرفه به همراه خود ساعت آبی و آسیاب آبی را نیز به همراه آورده است قدمت بسیاری از کاریزهای ایران، از پنج-شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود این که چندبن هزار سال از اختراع آن می‌گذرد، با این وجود هنوز هم این روش استفاده از آب، در قسمت مهمی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداریکشور معمول و متداول است و حتی رکن اصلی کشت و زرع در نواحی خشک است. این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده، بعدها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفادهٔ مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته‌است. البته گوبل معتقد است :که کاریز، ابتدا یک فن ویژه آبیاری نبوده، بلکه به طور کامل از تکنیک معدن نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمع‌آوری آب‌های زیرزمینی مزاحم ( هزاره آب ها ) به هنگام حفر معادن بوده‌است!؛؛. اگرچه در گسترهٔ فرهنگی ایران از معادن « مس» و احتمالا « روی » موجود در کوهای زاگروس در هزارهٔ دوم قبل از میلاد مسیح بهره‌برداری شده‌است اما این نظر گوبلوچندان علمی بنظر نمی آیدو با مطالعات میدانی ما در مورد قناتهای ایران همخوانی ندارد..